Between the world and me, het zal inmiddels bekend zijn, is een lang essay in de vorm van een brief van de auteur aan zijn 16 jarige zoon. Het is een prachtig geschreven, godvergeten zware aanklacht tegen de wereld waarin de jongen zal opgroeien. En hij vertelt hem niet dat het goed zal komen. Hij vertelt hem de waarheid. Dat de waarheid soms meer is dan je hebben kan, wist ik wel, maar dat ik nog niet eens een schim ervan heb gezien, dat heb ik nooit durven weten. Coates refereert niet aan blanken, hij heeft het over ‘zij die denken dat ze wit zijn’. En hoe meer hij vertelt, hoe beter je begrijpt wat hij bedoelt, wat hij echt bedoelt.
Ik zal een stukje kiezen, een alinea die laat zien dat dit boek niet alleen relevant is voor Amerika, zoals sommige critici beweren, maar zeker ook voor Nederland. Coates laat zien hoe diep racisme zit, hoe onwetend we zijn, en dat het niet beter zal worden. En wat daarbij vooral zo sterk werkt, is dat hij alles fysiek maakt.
‘De komst van een betere wereld is uiteindelijk niet aan jou, al realiseer ik me dat er elke dag volwassen mannen en vrouwen zijn die anders beweren. De wereld moet juist worden gered omwille van handelingen van die mannen en vrouwen. Ik ben geen cynicus. Ik hou van jou en ik hou van de wereld, en met elk deel dat ik ervan leer kennen hou ik er meer van. Maar je bent een zwarte jongen, en dat betekent dat je voor je lichaam verantwoordelijk moet zijn op een manier waar andere jongens geen weet van hebben. Je moet zelfs aansprakelijk zijn voor vreselijke dingen die andere zwarte lichamen bedrijven en die op een of andere manier altijd aan jou zullen worden toegewezen. […] Je moet tot een vergelijk komen met de chaos, maar je kunt niet liegen. Je kunt niet vergeten hoeveel ze van ons hebben afgenomen en hoe ze onze lichamen hebben omgezet in suiker, tabak, katoen, goud.’
Ja hoor, daar steiger je dan even, als lezer, als lezer die denkt dat hij wit is. De slavernijkaart getrokken, en de verontwaardiging die erop volgt, want wat kan ik er aan doen en hee, hoe lang is dat geleden? Nou, niet zo lang. En het gaat er niet om wie er wat aan kan doen. Het gaat erom dat het bestond, dat het blijft bestaan in de lichamen van de zoveelste generatie die zijn kinderen een mep verkoopt om ze het besef bij te brengen: jouw lichaam kan vernietigd worden, in een maatschappij die is georganiseerd rondom ras. Je moet beter dan beter zijn. Altijd. Want uit je lichaam kan je niet ontsnappen.
(recensie door Corine)
Tussen de wereld en mij – Ta-Nehisi Coates
uitgeverij AUP – € 17,95